विचार/अन्तर्वार्ता

सालीग्राम पाण्डे मितिः २०८१ कार्तिक २७ गते, मंगलबार नेपालको संविधानको प्रस्तावनामा पूर्ण प्रेस–स्वतन्त्रता पदावली उल्लेख गरिए पनि व्यवहारमा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताका संवाहक पत्रकारहरू सुरक्षित छैनन् । रक्षक नै भक्षक भनेजस्तो राज्यको सुरक्षा निकायबाटै जानाजान र हाकाहाकी पत्रकारहरूमाथि भौतिक आक्रमणका घटनाहरू हुने गरेका छन् । पत्रकारहरूलाई सुरक्षाको प्रत्याभूति दिने काम सरकार तथा सुरक्षानिकायको हो । लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्थामा हतियार प्रयोग गरी तानाशाहीतन्त्र चलाउने छुट कसैलाई छैन । पत्रकारविरुद्ध सुरक्षानिकायबाट एकपछि अर्को भौतिक आक्रमणको घटना हुनुले पत्रकारजगत मर्माहत भएको छ । देशैभरी पत्रकारहरू भौतिक आक्रमणको त्रासदीपूर्ण अवस्था ब्यहोर्न बाध्य बनाइएका छन् । सार्वजनिक ठाउँमा डराएर समाचार सङ्कलन कार्य गर्नुपर्ने परिस्थिति सिर्जना भएको छ । संविधानप्रदत्त सार्वजनिक अभिव्यक्ति स्वत...

चन्द्रेश्वर राज त्रिपाठीमिति : २०८१ जेठ ३१ गते, बिहिबार कहाँबाट शुरु गरौं, जता देखे पनि कानुनको बर्खीलाप कार्य भए गरेको पाईन्छ । नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका भित्र रहेका २३ वटा वार्डहरुको मात्र कुरा गर्नु पर्दा करीब १३२ बिगाह १६ कठ्ठा १४.५ धुर सरकारी पर्ति जग्गा रहेको उपमहानगरपालिका कै नापी शाखाको तथ्यांकले देखाईरहेको छ । जसमा थप सरकारी पोखरी, गड्हाको जग्गा जोड्दा ७० बिगाह १० कठ्ठा रहेको देखिन्छ । त्यति मात्र नभएर जंगल जोड्ने हो भने थप ३३८ बिगाह ७ कठ्ठा ४.५ धुर जग्गादेखिन्छ । यो तथ्यांक उपमहानगरपालिका भित्र नै रहेको पाईन्छ तर त्यसलाई कसरी सार्वजनिक सरोकार सँग जोड्न सकिन्छ भन्ने तर्फ उपमहानगरपालिकामा निर्वाचित भई पुगेका स्थानीय जनप्रतिनिधिहरुसित भिजन नै देखिएको छैन ।हुन त विभिन्न अटकल बाजी नभएको पक्कै नहोला भन्न सकिन्न तर राजनीतिक खिचातानीबाट अली परा गएर आम नागरिकको हकहित बारे सोच राख्ने...

बिष्णु गिरी निश्चल मिति : २०८१–०२-२७ गते, आईतबारसिङ्गो पहाड नै मन्दिर, गुम्बा, चर्च र मस्जिद बनेर आसानसँग मिलेर बसेका छन् प्रकृतिले त कुनै धर्म, जातजाती, लिङ्ग र वर्ग बीच भेदभाव र विभेद गरेको छैन । उपल्लो मुस्ताङ्गमा दैनिक तीन देखि चार हजार खर्च गर्दा बस्न सकिने रहेछ । त्यहाँका स्थानीयले स्थानीय भाषा र पोषकको संरक्षण, एकिकृत बस्ती, सामुहिकतामा बिश्वास गरेको देख्दा मनै आन्दीत भयो ।मैदानको बीचमा नेपाल र चीनको सीमा क्षेत्र छुट्याउने नेपालको तर्फको २०१९ मा निर्मित २४ नम्बरको एक्लो टिठलाग्दो फुच्चे सीमा स्तभ्म मात्र थियो । नेपाल तर्फको दशगजा क्षेत्र खुल्ला छ भने चीनको क्षेत्र भने तार बारले घेरिएकोले प्रवेश बन्द गरिएको छ । चीनभित्र लोभलाग्दो पूर्वाधारहरू जस्तै सीमा सुरक्षा बल, भन्सार, अध्यागमन कार्यालय र कर्मचारी आवाश भवनहरू थिए भने नेपाल तर्फ खुल्ला थियो । सुरक्षाको लागि दुई जना ससस्त्र ...

काडमाण्डौ, २५ चैत –चीनमा गर्मी बढ्दै जाँदा, यसले उत्तरपश्चिमी प्रान्त सिनजियाङमा बालुवाको आँधी चलाउँछ। बालुवाको आँधी भौगोलिक सिमानालाई बेवास्ता गर्दै सुक्खा क्षेत्रहरू मात्र नभई देशको सुदूर उत्तर र मध्य भाग हुँदै पूर्वी समुद्री तटहरूमा पनि पुग्छ। आँधीको क्रोधको कुनै सीमा छैन, उत्तरी र मध्य चीनका ११ प्रान्तमा विनाश मच्चाउँदै जान्छ। चीनको विशाल विस्तारमा दुईवटा शक्तिशाली मरुभूमि छन्, प्रत्येकको आफ्नै चरित्र र आँधीपूर्ण विरासत छन्। पहिलो, ताक्लिमाकान मरुभूमि, सिन्जियाङ स्वायत्त प्रान्त र यसको छिमेकी क्षेत्र देशको उत्तर पश्चिमी भागमा फैलिएको छ। यसको नाम पुरानो प्रतिध्वनिसँग प्रतिध्वनित छ, पानीबाट वञ्चित भूमि, एक सुकेको उजाड स्थान जहाँ जीवन सहन संघर्ष गर्नुपर्छ। दोस्रो, गोबी मरुभूमि चीनको उत्तरी प्रान्त भित्री मङ्गोलियामा फैलिएको छ। यसको समकक्ष जस्तै, गोबी बालुवा र हावाको लागि कुनै अपरिचि...

मनोज घिमिरे३१ भाद्र २०८०, आइतबारयाङटे नदी र एलो समुद्रको मुहानको नजिक नानटोङ सहर। त्यसै सहरमा अहिले प्रौढको सङ्ख्या बढ्दो छ। झट्ट हेर्दा त्यो सहर नै अवकाश प्राप्तको सहर झैँ देखिन्छ। वृद्धको स्याहार सुसार गर्ने, सफा सुग्घर गरिदिने तथा खानेकुराको व्यवस्थापन गरिदिने नै त्यहाँको मुख्य काम भएको छ। सन् २०२० को जनगणनाको आधारमा भन्ने हो भने चीनको सबै भन्दा पुरानो सहर नानटोङमा ३० प्रतिशत भन्दा बढी ६० वर्ष उमेर पार भएकाहरू छन्। देशको औसत भने १८ दशमलव ६ प्रतिशत यस्ता प्रौढको सङ्ख्यामा अडिएको छ। नानटोङको कुल जन सङ्ख्या त्यो समयमा ७७ लाख थियो। चीनको आधुनिक औद्योगीकरणको उद्गम मानिएको सो स्थानमा सन् १८९० मा पहिलो पटक टेक्सटाइल उद्योगको विकास भएको थियो। सन् १९९० मा नजिकका सहर सुझाउ र संघाईमा मानिसको उपस्थिति बढ्न थालेसँगै नानटोङको आकर्षण घटेको थियो।भू-राजनीतिक महत्त्व बोकेका यो स्थानका धेरै विद्यालय...

एसके यादव२०८० साल भाद्र ८ गते, शुक्रबार२०७२ भदौ ७ गते कैलालीको टिकापुरमा भएको थरुहट आन्दोलनका क्रममा झडप हुँदा एक बालक र प्रहरीसहित आठ जनाको मृत्यु भएको थियो । त्यो घटना भएको बिहीबार आठ वर्ष पुरा भएको छ । घटनाको मुख्य दोषी ठहरिएका रेशम चौधरी आममाफी पाएसँगै रिहा भइसकेका छन् । सो घटनामा मुछिएकाहरू केही अझै जेलमा छन् भने केहीमाथि मुद्दा कायमै छ । नेपाली राजनीतिमा पीडादायी घटनाको रूपमा लिइने टिकापुर घटनाको बारेमा अध्ययन तथा अनुसन्धान गर्न सर्वोच्च अदालतका पूर्व न्यायाधीश गिरीशचन्द्र लालको अध्यक्षतामा उच्च स्तरीय जाँचबुझ आयोग गठन भएको थियो । आयोगले २०७६ सालमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई प्रतिवेदन बुझाई पनि सकेको छ । तर हालसम्म त्यो सार्वजनिक भएको छैन । सार्वजनिक गर्नका लागि थरुहट तथा मधेसबाट दबाब नदिइएको होइन, यद्यपि आयोगको प्रतिवेदन गोप्य नै राखिएको छ । प्रस्तुत छ, आजकै...

मनोज घिमिरे२९ श्रावण २०८०, सोमबारबढ्दै गएको आर्थिक संकट टार्नका लागि गरिएको अनेकौं चिनियाँ प्रयासले त्यत्ति धेरै सार्थकता पाउन सकेका छैनन्। संसारकै दोस्रो ठुलो जनसङ्ख्या भएको देशका लागि यो नै अहिले प्रमुख चिन्ताको विषय बनेको छ। कहिलेकाहीँ नीति निर्माताले सेयर बजारमा ध्यान दिँदै सकारात्मक आशाको झिल्को भने दिने गरेका छन्। त्यहाँका अर्थ विशेषज्ञ १५ वर्ष अगाडी मन्दीको समयमा पनि उठेको चिनियाँ अर्थतन्त्र अहिले भने उठ्न कठिन हुने अवस्थामा रहेको बताउँछन्। ‘अहिलेसम्म धेरै अस्पष्ट प्रतिबद्धता जनाइएको छ। यसले धेरै काम गरिरहेको छैन,’ आइएनजीका लागि एसिया प्यासिफिक अनुसन्धानकर्ता रोबर्ट कार्नलले भने। विज्ञहरूले अहिलेसम्मकै खराब अवस्थामा रहेको प्रोपर्टी बजारलाई सन्तुलनमा ल्याउनका लागि केही बुद्धिमत्तापूर्ण निर्णयको प्रयास गरी रहेका छन्। ब्याजदरमा आएको परिवर्तनले केही सकारात्मक सङ्केत देखाए पनि यो द...