नेपालगन्ज, २१ श्रावण – जय माँ ज्वाला शक्ति केन्द्र स्पोट्र्स क्लब लाठी समिति नेपालगन्ज बाँकेले मंगलवार नेपालगन्जमा एक कार्यक्रम आयोजना गरी लाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम शुरू गरेको छ ।
दशै अगावै शुरु भएको यो खेल, जसको महत्व नेपालमा मात्र नभई, भारत र बंगलादेशमा प्रचलित रहेको छ । बंगाली संस्कृतिसँग गहिरो रूपमा जोडिएको छ र शारीरिक कौशल, आत्मरक्षा तथा सांस्कृतिक पहिचानको प्रतीक मानिन्छ ।
लाठी खेलको विशेषताको बारेमा बताउ“दै नेपालगन्जका लाठी गुरु, प्रशिक्षक राजकुमार आर्यले भने, ‘लाठी खेलमा ६ देखि ८ फिट लामो बाँसको लाठी प्रयोग गरिन्छ, जसलाई फलामको छल्लाले बलियो बनाइन्छ । यो खेलमा लाठीलाई कुशलतापूर्वक चलाउने, आक्रमण र बचाउ गर्ने, र विभिन्न शारीरिक चालहरू प्रदर्शन गर्ने कला समावेश हुन्छ ।’ अभ्यासकर्तालाई ‘लाठियल’ भनिन्छ । नरम बाँसको लाठी वा छोटो ‘बारी’ (ब्याटन) प्रयोग गरी नकली लडाइँ (नोरी बारी) मा ढालसँग पनि यो खेल खेलिन्छ । यो खेलले शारीरिक तन्दुरुस्ती, सन्तुलन, एकाग्रता र रणनीतिक सोचको विकास गर्छ । ऐतिहासिक रूपमा यो खेल दक्षिण एसियाको आदिवासी समुदायमा आत्मरक्षा र सामाजिक शक्तिको प्रतीकका रूपमा प्रचलित रहेको थियो प्रशिक्षक आर्यले बताए ।
प्रशिक्षक आर्य, तथा अनुप गुप्ताको अनुसार सांस्कृतिक र सामाजिक महत्त्वबारे प्रकाश पार्दै भने, लाठी खेल केवल शारीरिक व्यायाम मात्र नभई सांस्कृतिक धरोहरको संरक्षण र आत्मरक्षाको प्रभावकारी माध्यम हो । यो खेलले अनुशासन, आत्मविश्वास र शारीरिक सक्षमता बढाउँछ । नेपालमा मार्शल आर्ट र परम्परागत खेलप्रति बढ्दो रुचिका बीच लाठी खेलले युवाहरूलाई आफ्नो संस्कृतिसँग जोड्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । चाडपर्व र मेलाहरूमा आयोजना हुने लाठी खेल प्रदर्शनले सामुदायिक एकता र सांस्कृतिक पहिचानलाई प्रवद्र्धन गर्छ । “जो लाठी चलाउँछ, उसले गाई राख्छ” भन्ने उखानले यसको सामाजिक र आर्थिक महत्त्व झल्काउँछ ।
सहभागी सम्मानित स्थानीय रामजी पाठकको अनुसार संरक्षणको चुनौती र आवश्यकता छ । शहरीकरण र आधुनिकताका कारण लाठी खेलको लोकप्रियता घट्दै गएको छ । विज्ञहरूले यसको संरक्षणका लागि सरकारी र गैरसरकारी निकायहरूलाई प्रशिक्षण केन्द्र स्थापना गर्न र स्कूल–कलेजहरूको पाठ्यक्रममा समावेश गर्न सुझाव दिएका छन् । साथै, लाठी खेललाई पर्यटनसँग जोडेर अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा प्रस्तुत गर्नाले नेपालको सांस्कृतिक सम्पदालाई विश्वमाझ चिनाउन सकिन्छ बताए ।
नेपालगन्जमा शुरू भएको प्रशिक्षण कार्यक्रमले स्थानीय युवाहरूलाई लाठी खेलको प्रशिक्षण प्रदान गर्नुका साथै सांस्कृतिक जागरण ल्याउने लक्ष्य राखेको छ । यो कार्यक्रमले दशैंको अवसरमा हुने सांस्कृतिक प्रदर्शनका लागि खेलाडी तयार गर्नेछ । आयोजकहरूले यो पहलले लाठी खेलको पुनरुत्थानमा योगदान पु¥याउने विश्वास व्यक्त गर्दै जय माँ ज्वाला शक्ति केन्द्र स्पोट्र्स क्लब लाठी समितिको अध्यक्ष गौरव कनोजियले भने, लाठी खेलले शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यलाई बलियो बनाउनुका साथै नेपालको परम्परागत कला र कौशललाई जीवन्त राख्ने अपेक्षा गरिएको छ । यसको संरक्षण र प्रवद्र्धनले नेपालको सांस्कृतिक धरोहरलाई भावी पुस्तासम्म पु¥याउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने उपमहानगरपालिका ११ नम्बर वडा सदस्य राजेश गुप्ताले बताए ।