बिचार

रमेश कुमार बोहोरा मिति : २०८२ बैशाख २१ गते, आईतबार सन् १९९३ मा संयुक्त राष्ट्रसंघले मे ३ तारिखलाई विश्व प्रेस स्वतन्त्रता दिवसको रूपमा मान्यता दिएको थियो । तबदेखि हरेक वर्ष यो दिन विश्वभरका पत्रकार, मिडिया संस्था, अधिकारकर्मी र नीतिनिर्माताहरूको साझा चासोको विषय बन्छ—प्रेस स्वतन्त्रताको रक्षा र प्रवर्द्धन । सन् २०२५ को नाराले यस वर्षको अन्तर्राष्ट्रिय पत्रकारिताको यथार्थलाई प्रतिविम्बित गरेको छ । नयाँ साहसी संसारमा रिपोर्टिङ – प्रेस स्वतन्त्रता र मिडियामा कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई)को प्रभाव यो नारा केवल प्रविधिको विकासको चित्रण मात्र होइन, पत्रकारिता क्षेत्रभित्र फैलिएको अनिश्चितता, चुनौती र सम्भावनाको सङ्केत पनि हो । आजको पत्रकारितामा पुराना चुनौतीहरू अझ गहिरिँदै छन्—प्रेसमाथि राज्यको नियन्त्रण, सेन्सरसिप, पत्रकारमाथिका आक्रमण, र सत्य रिपोर्टिङ गर्नेहरूलाई कारवाही । यससँगै, नया...

रमेश कुमार बोहोरा मितिः २०८२ बैशाख १६ गते, मंगलबार समयले हरेक क्षेत्रमा परिवर्तन ल्याउँछ। प्रकृतिदेखि सामाजिक क्षेत्रमा समेत परिवर्तनले आफ्नो प्रभाव छाडेर गएको हामी देख्न सक्छौँ । मानव जीवनमा शारीरिक विकाससँगै सीप, सोच, बौद्धिकता र व्यवहारमा समेत परिवर्तन आउँछ । अहिलेको समयमा मानव समुदाय प्रविधिमय बन्दै गएको छ । सबै विषयमा प्रविधिको बोलवाला बढिरहेको अवस्थामा कतिपय नयाँ कार्यक्षेत्रहरू फैलँदै गएका छन् भने कतिपय पुराना प्रविधिमा आधारित कार्यहरू ओझेल पर्दै गएका छन् । अहिलेको युग प्रविधिमैत्री बन्ने र तदनुरूप चल्ने समय हो । नत्र समयको गतिले मानिसलाई पछि पार्छ ।नेपालमा पनि यो परिवर्तनको प्रभाव सञ्चार क्षेत्रमा गहिरो देखिएको छ । विशेषतः छापा पत्रकारिता, जसले कुनै समय राजनीतिक सचेतना र सामाजिक परिवर्तनका लागि महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो, अहिले प्रविधि र डिजिटल माध्यमसँगको प्रतिस्पर्धामा...

सालीग्राम पाण्डे मितिः २०८१ कार्तिक २७ गते, मंगलबार नेपालको संविधानको प्रस्तावनामा पूर्ण प्रेस–स्वतन्त्रता पदावली उल्लेख गरिए पनि व्यवहारमा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताका संवाहक पत्रकारहरू सुरक्षित छैनन् । रक्षक नै भक्षक भनेजस्तो राज्यको सुरक्षा निकायबाटै जानाजान र हाकाहाकी पत्रकारहरूमाथि भौतिक आक्रमणका घटनाहरू हुने गरेका छन् । पत्रकारहरूलाई सुरक्षाको प्रत्याभूति दिने काम सरकार तथा सुरक्षानिकायको हो । लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्थामा हतियार प्रयोग गरी तानाशाहीतन्त्र चलाउने छुट कसैलाई छैन । पत्रकारविरुद्ध सुरक्षानिकायबाट एकपछि अर्को भौतिक आक्रमणको घटना हुनुले पत्रकारजगत मर्माहत भएको छ । देशैभरी पत्रकारहरू भौतिक आक्रमणको त्रासदीपूर्ण अवस्था ब्यहोर्न बाध्य बनाइएका छन् । सार्वजनिक ठाउँमा डराएर समाचार सङ्कलन कार्य गर्नुपर्ने परिस्थिति सिर्जना भएको छ । संविधानप्रदत्त सार्वजनिक अभिव्यक्ति स्वत...

मितिः २०८१ असोज २३ गते, बुधबार बिष्णु गिरी ‘निश्चल’ नेपालमा अधिकांश बजार अनुगमन उजुरीको आधारमा हुने गरेको छ । नेपाल सरकारले हालसम्म कुन कुन वस्तु वा सेवाको मूल्य निर्धारण सम्बन्धी मापडण्ड कुन कुन निकायले तयार गर्ने भन्ने एकिन हुन नसक्दा अधिकतम मूल्य आधिकारीक तथा सही हो वा होइन भन्ने समस्या नै छ यसको कारण लाखौ उपभोत्ता ठगिको शिकार हुनु परेको छ । ठूला चार्डपर्व नजिकिएसँगै आम उपभोत्ताले थेग्न नसक्ने गरी अति आवसकिय बस्तुको मुल्य बुद्धि हुदाँ पनि सरोकारवाला निकाय मौन छ । अझ बाढि पहिरो र प्राकृतिक प्रकोपको बहानामा यातायातको असहजतालाई बहाना बनाएर बस्तु तथा सेवामा मुल्य बृद्धि हुदाँ समेत बजार अनुगमन भएको छैन । सामाजिक अभियान्ताहरुले बजारमा असोभाबिक मुल्य बृद्धि भएको छ भनि आवाज उठाउदाँ समेत सरोकारबाला निकाय मानै देखिन्छ । हालै मात्र अभियान्ता आसिका तामाङ्गले यातायातको भाडा , हवाईजहाजको भाडा खा...

चन्द्रेश्वर राज त्रिपाठीमिति : २०८१ जेठ ३१ गते, बिहिबार कहाँबाट शुरु गरौं, जता देखे पनि कानुनको बर्खीलाप कार्य भए गरेको पाईन्छ । नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका भित्र रहेका २३ वटा वार्डहरुको मात्र कुरा गर्नु पर्दा करीब १३२ बिगाह १६ कठ्ठा १४.५ धुर सरकारी पर्ति जग्गा रहेको उपमहानगरपालिका कै नापी शाखाको तथ्यांकले देखाईरहेको छ । जसमा थप सरकारी पोखरी, गड्हाको जग्गा जोड्दा ७० बिगाह १० कठ्ठा रहेको देखिन्छ । त्यति मात्र नभएर जंगल जोड्ने हो भने थप ३३८ बिगाह ७ कठ्ठा ४.५ धुर जग्गादेखिन्छ । यो तथ्यांक उपमहानगरपालिका भित्र नै रहेको पाईन्छ तर त्यसलाई कसरी सार्वजनिक सरोकार सँग जोड्न सकिन्छ भन्ने तर्फ उपमहानगरपालिकामा निर्वाचित भई पुगेका स्थानीय जनप्रतिनिधिहरुसित भिजन नै देखिएको छैन ।हुन त विभिन्न अटकल बाजी नभएको पक्कै नहोला भन्न सकिन्न तर राजनीतिक खिचातानीबाट अली परा गएर आम नागरिकको हकहित बारे सोच राख्ने...

– शालिग्राम पाण्डे२०८१ जेठ २४ गते, बिहिबार नेपाल पत्रकार महासङ्घको केन्द्र, प्रदेश र जिल्ला शाखाको निर्वाचन २०८१ जेठ २६ गते एकसाथ गर्ने कार्यतालिका सार्वजनिक भएलगत्तै सो निर्वाचनमा प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने विभिन्न समूहले महासङ्घको कार्यालयमा तालाबन्दी गरे । शुद्धीकरणको विषय टुङ्गो नलागी निर्वाचन गर्न नदिने अडानसहित नेपाल प्रेस युनियनको अगुवाइमा भएको तालाबन्दीले केन्द्रदेखि जिल्ला शाखासम्मका निर्वाचनलक्षित गतिविधि प्रभावित भयो । यद्यपि शुद्धीकरणका नाममा हटाइएका केही सदस्यका नाम समावेश गरी अन्तिम मतदाता नामावली प्रकाशित गर्ने सम्झौतापछि ताला खोलियो । तर सो तालाबन्दीको लक्ष्य (नियत) श्रमजीवी पत्रकार तथा स्वरोजगारमूलक सञ्चारमाध्यमको हकहित होइन, केवल केही पदलोलुप र सत्ता–राजनीति निर्देशित पत्रकारको स्वार्थ साँध्न भएको कसैबाट लुकेको छैन ।सबै विचार समूह र तह–तप्काका पत्रकारहरूको छाता सङ्गठन...

मनोज घिमिरे१६ जेठ २०८१, बुधबारसंसारका हरेक राजनीतिक परिवर्तन पक्कै केही आशा र अपेक्षाका साथ हुन्छन्। ठुला राजनीतिक परिवर्तनसँग आम मानिसले भोगेको यातना, ज्यादती र जीवनको जोखिम जोडिएको हुन्छ। राजनीतिक परिवर्तनपछि परिवर्तनका लागि लड्ने पूर्ण रूपमा खुसी हुन सक्छन् भन्ने पक्कै होइन। तीन दशक अघि अफ्रिकामा अफ्रिकन नेसनल काँग्रेसप्रति आशा, विश्वास र भरोसा थियो। भरोसाको मियो बनेका थिए, नेल्सन मन्डेला। आजको दिन मन्डेला यो संसारमा छैनन्। मन्डेलाको दल माथिको भरोसा पनि विगतको जस्तो छैन। दक्षिण अफ्रिकामा चिसो याममा सहनै नसक्ने जाडो हुन्छ। गृष्म याममा उखरमाउलो गर्मीले सताउँछ। कुरा यत्तिमा सीमित छैन, वसन्त ऋतुको समयमा अथवा अप्रिल र मे महिनामा त यसरी हावा चल्छ कि छारो उडेर रुखका पातहरू पनि खैरो देखिन्छन्। JPG converted with https://ezgif.com/webp-to-jpg तीन दशक अघि अफ्रिकामा अफ्रिकन नेसनल काँग्...

‘क्लिन स्वीप’ गर्ने बीजेपीको महत्वाकांक्षा मनोज घिमिरे ३ बैशाख २०८१, सोमबार   काठमाडौं- बैशाख ७ देखि हुन लागेको भारतको आम निर्वाचनका सन्दर्भमा खबरहबले यसअघि बिहार र पश्चिम बंगालको चर्चा गरेको थियो । तेस्रो श्रृंखलामा यहाँ नेपालसँग सीमा जोडिएको र हिन्दुवादको नारामा झुमिरहेको भारतको सबैभन्दा बढी सिट ओगट्ने उत्तर प्रदेश राज्यका बारेमा चर्चा गरिएको छ । भारतको सबैभन्दा धेरै सिट (८० सिट) रहेको उत्तर प्रदेश राज्य नेपालसँग सीमाना जोडिएको मात्र छैन, तराईको भूभागसँग संस्कृति पनि जोडिएको क्षेत्र पनि हो । भारतको राजनीतिमा उत्तर प्रदेशका केही फरक विशेषता छन् । राजधानी दिल्लीको गेटवेको रूपमा परिचित भएका कारण सो राज्य भारतको आर्थिक र सांस्कृतिक रूपले महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । भर्खरै राम मन्दिर बनेको चर्चित धार्मिकस्थल अयोध्या पनि यहीँ पर्छ । अघिल्लो चु...

प्रेम ढकालकाठमाण्डौ, ३ बैशाख सोमबारसिरियाको राजधानी दमास्कसस्थित इरानी दूतावास परिसरमा रहेको वाणिज्य दूतावास भवनमा दुई साताअघि इसराइलले हवाई आक्रमण गर्‍यो। अप्रिल १ को उक्त आक्रमणमा परेर तीन जनरलसहित सात इरानी सैन्य अधिकृत मारिए। त्यसको चार दिनपछि इक्वेडरले मेक्सिको दूतावासमा शरण लिएका आफ्ना पूर्व उपराष्ट्रपति पक्राउ गर्न प्रहरी नै पठायो। यी दुई घटना र खासगरी इरानी दूतावास परिसरमा इसराइलको हवाई हमलाले २५ वर्षअघिको घटना ताजा गराएको छ, जब बेलग्रेडस्थित चिनियाँ दूतावासमा अमेरिकाले बमबारी गरेको थियो। दूतावासहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय कानुनले लगभग अभेद्य सुरक्षा कवच प्रदान गरेको हुन्छ। तर पछिल्ला दिनमा दूतावासमाथि नै गरिएको बल प्रयोगले यो सुरक्षा कवचमाथि प्रश्न उठेको छ। सबभन्दा पहिला दमास्कस हमलाको कुरा गरौं। दमास्कसमा भएको आक्रमणमा कुद्स फोर्सका ६५ वर्षीय जनरल मोहम्मद रेजा जाहेदी, ज...

काडमाण्डौ, २५ चैत –चीनमा गर्मी बढ्दै जाँदा, यसले उत्तरपश्चिमी प्रान्त सिनजियाङमा बालुवाको आँधी चलाउँछ। बालुवाको आँधी भौगोलिक सिमानालाई बेवास्ता गर्दै सुक्खा क्षेत्रहरू मात्र नभई देशको सुदूर उत्तर र मध्य भाग हुँदै पूर्वी समुद्री तटहरूमा पनि पुग्छ। आँधीको क्रोधको कुनै सीमा छैन, उत्तरी र मध्य चीनका ११ प्रान्तमा विनाश मच्चाउँदै जान्छ। चीनको विशाल विस्तारमा दुईवटा शक्तिशाली मरुभूमि छन्, प्रत्येकको आफ्नै चरित्र र आँधीपूर्ण विरासत छन्। पहिलो, ताक्लिमाकान मरुभूमि, सिन्जियाङ स्वायत्त प्रान्त र यसको छिमेकी क्षेत्र देशको उत्तर पश्चिमी भागमा फैलिएको छ। यसको नाम पुरानो प्रतिध्वनिसँग प्रतिध्वनित छ, पानीबाट वञ्चित भूमि, एक सुकेको उजाड स्थान जहाँ जीवन सहन संघर्ष गर्नुपर्छ। दोस्रो, गोबी मरुभूमि चीनको उत्तरी प्रान्त भित्री मङ्गोलियामा फैलिएको छ। यसको समकक्ष जस्तै, गोबी बालुवा र हावाको लागि कुनै अपरिचि...