काठमाण्डौ, १५ असोज – हङकङमा पत्रकार र उनीहरूका परिवारहरूले चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीबाट अनलाइन र अफलाइन दुवै किसिमका उत्पीडन र धम्कीहरू भोगिरहेका छन्। हङकङ पत्रकार संघ (HKJA) का अध्यक्ष सेलिना चेङले सेप्टेम्बर १३ मा एक पत्रकार सम्मेलनमा बताए अनुसार हालका महिनाहरूमा यी घटनाहरूको आवृत्ति र गम्भीरता बढेको छ। संघद्वारा गरिएको अनुसन्धानले यो वर्षको जुन र अगस्टको बीचमा व्यवस्थित उत्पीडनको चरम सीमामा रहेको देखाएको छ ।
अगस्टको मध्यदेखि अन्त्यसम्म उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ। धम्कीको यो लहरले १३ मिडिया आउटलेट र दुई पत्रकारिता प्रशिक्षण संस्थाहरू सहित १५ संस्थाहरूलाई असर गर्रेको छ । यसमा सबैभन्दा बढी Hong Kong Free Press, Inmedia, र Hong Kong सामेल छन् । विज्ञहरूले सुझाव दिएका छन् कि चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीले मुख्य भूमि चीनमा आफ्नो पकड जस्तै हङकङमा नियन्त्रण गर्ने लक्ष्य राखेको छ। सीसीपीले कथित रूपमा हङकङमा स्वतन्त्र प्रेसबाट आक्रोशित छ किनकि यसले पत्रकारहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय मिडियामा चीन र यसको सरकारको बारेमा आलोचनात्मक रिपोर्टहरू प्रकाशित गर्न अनुमति दिन्छ। जुनदेखि माइक्रोसफ्ट आउटलुक खाताहरूबाट बेनामी उजुरी इमेलहरू, कथित रूपमा ‘देशभक्तहरू’ बाट कम्तिमा १५ पत्रकारका परिवारहरू र उनीहरूका रोजगारदाता वा घरधनीहरूका साथमा लक्षित छन्।
यी सन्देशहरू प्रायः प्रकृतिमा धम्की दिने, स्वरमा भिन्न हुन्छन्। ठूला संस्थाहरूले औपचारिक उजुरीहरू प्राप्त गरे जबकि साना आउटलेटहरूले धेरै खतरनाक सन्देशहरू सामना गरे, कहिलेकाहीँ पत्रकारको फोटो र पाठ फिरौती नोट जस्तो देखाइएको। सीसीपीका जासुसी शाखाहरू अर्थात् राज्य सुरक्षा मन्त्रालय (एमएसएस) र सार्वजनिक सुरक्षा मन्त्रालय (एमपीएस) ले यी गतिविधिहरू आयोजना गरिरहेको विश्वास गरिन्छ। उनीहरुको उद्देश्य पत्रकार समुदायलाई आफ्नो पेशा छाड्न वा देश छाड्न धम्की दिने हो । अगस्टदेखि, फेसबुकले मिडिया आउटलेटहरू र पत्रकारहरूलाई लक्षित गर्दै वैध रिपोर्टिङलाई अवैध वा देशद्रोहको रूपमा लेबल गर्ने शत्रुतापूर्ण पोस्टहरूमा वृद्धि भएको देखेको छ। संघले पत्ता लगायो कि यी पदहरूमा विभिन्न आउटलेटका कम्तिमा ३६ पत्रकारहरूको नाम थियो।
कतिपय अवस्थामा उत्पीडकहरूले विकिपिडिया प्रविष्टिहरूलाई सम्पादन वा पोस्ट गरेका छन्। थप रूपमा, कम्तिमा चार घटनाहरूमा यी पोस्टहरू प्रकाशित भएको केही समयपछि पत्रकारहरूको काम वा घरको फोन नम्बरहरूमा उत्पीडन सन्देशहरू पठाइयो। सीसीपीको प्राथमिक उद्देश्य भनेको पत्रकार, उनीहरुका परिवार वा सहयोगीहरुलाई उनीहरुको आयस्रोत वा सामाजिक सम्बन्धमा बाधा पु¥याएर धम्की दिनु हो । यो रणनीतिले उनीहरूलाई दबाब दिने अलग्गै राख्ने र धम्की दिने, अन्ततः पत्रकारहरूलाई आफ्नो जागिर वा ट्रेड युनियन भूमिकाबाट राजीनामा दिन बाध्य पार्ने लक्ष्य राख्छ। चेंगले यी आक्रमणहरूलाई ‘समन्वित र व्यवस्थित’ भनेर वर्णन गरे, विशेष व्यक्तिहरूको सट्टा सम्पूर्ण पत्रकार समुदायलाई लक्षित गर्दै। संघले यी धम्की दिने रणनीतिहरूको निन्दा गर्यो र प्रेसलाई मौन पार्ने प्रयासहरूको प्रतिरोध गर्ने आफ्नो प्रतिबद्धतालाई पुन: पुष्टि गर्यो।
यद्यपि, तिनीहरूको बयानमा तिनीहरूले चिनियाँ कम्युनिष्ट सरकारलाई प्रत्यक्ष रूपमा संलग्न गर्न अस्वीकार गरे। चेंगले उत्पीडनलाई ‘माछा मार्ने अभियान’सँग तुलना गरे, जहाँ लक्ष्यले प्रतिक्रिया नदिएमा अपराधीहरू अगाडि बढ्छन्। उत्पीडकहरूसँग संलग्न भएका कम्तीमा चार पीडितहरूले बढ्दो धम्कीको सामना गरे। उनले पत्रकारहरूलाई यी घटनाहरू प्रहरीलाई रिपोर्ट गर्न, व्यक्तिगत डाटाका लागि गोपनीयता आयुक्त (PCPD) लाई जानकारी दिन र उत्पीडन गर्नेहरूसँग अन्तरक्रिया नगर्न सल्लाह दिइन्। यद्यपि केही सन्देशहरूले ताइवानको चुनाव वा जापानी समुद्री खानामा ह HongKong को प्रतिबन्ध जस्ता मुद्दाहरू उल्लेख गरे पनि, चेंगले भने कि उत्पीडन कुनै खास कथाहरू वा आउटलेटहरूमा बाँधिएको जस्तो देखिदैन।
जुलाईको अन्त्यमा, चेङ र उनका परिवारका दुई सदस्यलाई उत्पीडन गरिएको थियो। इमेलहरूले उनका आफन्तहरूलाई ‘चीन विरोधी भावनाहरू’ प्रवर्द्धन गरेको आरोप लगाएका छन् र उनीहरूले चेङका परिवारका सदस्यहरूसँग संगत गर्न जारी राखेमा उनीहरूले राष्ट्रिय सुरक्षा कानून वा अनुच्छेद 23 उल्लङ्घन गर्न सक्ने चेतावनी दिएका छन्। संघ र कम्तिमा तीन पत्रकारहरूले यी घटनाहरू प्रहरीलाई रिपोर्ट गरेका छन्। संघले यी कार्यहरूलाई धम्की र हङकङमा प्रेस स्वतन्त्रताको गम्भीर उल्लङ्घनको रूपमा निन्दा गरेको छ। उत्पीडकहरूले पत्रकारहरूलाई स्वतन्त्र रूपमा काम गर्नबाट रोक्नको लागि मानहानि र धम्की दिने युक्तिहरू प्रयोग गरे। संघले मेटा र विकिपिडिया जस्ता प्लेटफर्महरूमा पनि पहुँच गरेको छ।
जवाफमा, विकिपिडियाले पत्रकारको व्यक्तिगत जानकारी पोस्ट गर्ने प्रयोगकर्तालाई प्रतिबन्ध लगाएको छ। थप रूपमा, संघलेले कानुनी कारबाही अगाडि बढाइरहेको छ र व्यक्तिगत डाटाका लागि गोपनीयता आयुक्त (PCPD) मा उजुरीहरू दर्ता गरेको छ। थप रूपमा, तीन पीडितहरूले हङकङमा पुन: प्रवेश गर्दा भन्सारद्वारा उनीहरूको सामान खोजी गरिएको र तिनीहरूमध्ये दुईले उनीहरूको आगमनको लगत्तै धम्कीपूर्ण व्हाट्सएप सन्देशहरू प्राप्त गरेको बताए।
संघले सम्भावित सरकारी डाटा चुहावटको बारेमा चिन्ता उठायो, किनकि उत्पीडनकर्ताहरूले सार्वजनिक रूपमा उपलब्ध नहुने व्यक्तिगत जानकारीमा पहुँच गरेका थिए। उत्पीडनलाई सरकारी निकायसँग जोड्ने कुनै प्रत्यक्ष प्रमाण नभए पनि संघले अनुसन्धानको लागि आह्वान गरेको छ र अधिकारीहरूलाई पत्रकारको गोपनीयताको रक्षा गर्न आग्रह गरेको छ। संघले उत्पीडनको अनुभव गरिरहेका पत्रकारहरू र उनीहरूका परिवारहरूलाई मानसिक स्वास्थ्य सेवाहरू मार्फत व्यावसायिक सहयोग खोज्न प्रोत्साहित गर्दछ। संघले यी घटनाबाट प्रभावितहरूलाई सहयोग गर्न भावनात्मक परामर्श सेवाहरू स्थापना गरेको छ।
यसले पत्रकारहरूलाई पारिवारिक तस्बिरहरू अनलाइन साझेदारी गर्नबाट जोगिन र उनीहरूको खाताहरूको लागि दुई-चरण प्रमाणिकरणको साथ बलियो, अद्वितीय पासवर्डहरू प्रयोग गरेर उनीहरूको व्यक्तिगत जानकारी सुरक्षित गर्न पनि सल्लाह दिन्छ। सेप्टेम्बर १७ मा आफ्नो साप्ताहिक पत्रकार सम्मेलनमा यस विषयमा सोधिएको प्रश्नको जवाफमा, हङकङका प्रमुख कार्यकारी जोन लीले भने कि कानून प्रवर्तन एजेन्सीहरूबाट सहयोग चाहिने जो कोहीले पुलिस वा अध्यागमन विभाग वा भन्सार जस्ता सम्बन्धित विभागहरूमा वा अन्तःशुल्क विभागमा रिपोर्ट गर्न सक्छन्। ‘कानून प्रवर्तन निकायले निष्पक्ष रूपमा मुद्दाहरू सम्हाल्छ,’ उनले आश्वासन दिए। नेपाल पाना