काठमाण्डौ, २१ असार – जुलाई १९ देखि २५ सम्म, जर्मनी, फ्रान्स र स्पेन लगायत जापान र नेटो सदस्यहरूले उत्तरी जापानी टापु होक्काइडो वरपरको वायुक्षेत्रमा पहिलो पटक संयुक्त हवाई लडाई अभ्यास गर्ने योजना बनाएका छन्। तर यसले चीनमा असहजता पैदा गरेको देखिन्छ।
जापानको कदमलाई ‘नेटोको एसिया प्यासिफिक संस्करण’लाई प्रवर्द्धन गर्न नयाँ कार्यको रूपमा व्याख्या गर्दै चीनको राज्य समर्थित दैनिक पत्रिका ग्लोबल टाइम्सले भनेको छ, ‘जर्मनी, फ्रान्स र स्पेनसँग संयुक्त सैन्य अभ्यास गर्ने जापानको योजना स्पष्ट रूपमा ‘संयुक्त राज्य अमेरिका द्वारा आयोजित हो।’
चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सीपीसी) को मुखपत्र रहेको चिनियाँ दैनिकले यस अभ्यासको उद्देश्य यस क्षेत्रमा नाटो सैन्य बललाई एकीकृत गर्ने र उनीहरूलाई अमेरिका र जापानको सैन्य बलसँग संयुक्त हवाई लडाई क्षमता प्रदर्शन गर्नका लागि मर्ज गर्ने बताएको छ।
हवाई अभ्यास दुई भागमा हुनेछः एसडिएफले जुलाई १९ र २० मा इबाराकी प्रान्तको हायाकुरी एयर बेस वरपरको हवाई क्षेत्रमा फ्रान्ससँग हवाई लडाई अभ्यास गर्नेछ। र, जर्मनी र स्पेनसँग होक्काइडोको चितोसे एयर बेस वरपरको हवाई क्षेत्रमा। जापानका रक्षामन्त्रीका अनुसार यो अभ्यासले रणनीतिक सीपमा सुधार र आपसी समझदारीलाई बढावा दिने लक्ष्य राखेको छ।
आगामी संयुक्त हवाई अभ्यासको विषयवस्तु स्वतन्त्र र खुला इन्डो प्यासिफिक रहेको छ, जसले यस क्षेत्रमा आक्रामक चीन विरुद्ध बलियो प्रतिरोध सिर्जना गर्ने जापानको मनसायलाई सुझाव दिन्छ। यसले इन्डोप्यासिफिकमा सैन्य अभ्यास गर्न केही नेटो देशहरूको लामो दूरीको भीडलाई बेइजिङले बेवास्ता गर्नुपर्ने कुरा होइन भन्ने महसुस गर्दै केही चिनियाँ विश्लेषकलाई किनारामा राखेको छ।
जापानले आगामी संयुक्त हवाई अभ्यासका लागि चार १५ लडाकु विमान र दुई एफ २ लडाकु विमान तैनाथ गर्नेछ, जबकि जर्मनीले आठ यूरोफाइटर विमान, तीन ए ४०० एम यातायात विमान, चार ए ३३० एमआरटिटिआइ हवाई इन्धन भर्ने विमान, र एक ए३२१ यातायात विमान पठाउँदैछ। फ्रान्सले चार राफेल लडाकु विमान, तीन ए४००एम यातायात विमान, र तीन ए३३० एआरटिटिआई हवाई इन्धन भर्ने विमानहरू तैनाथ गर्नेछ। संयुक्त हवाई अभ्यासका लागि स्पेनले चार युरोफाइटर लडाकु विमान र दुईवटा ए४०० एम यातायात विमान पठाउनेछ।
जापान र नेटो सदस्यहरूको पहिलो संयुक्त हवाई अभ्यासमा फ्रान्सका करिब २६० जना, जर्मनीका करिब १८० र स्पेनका करिब १५० कर्मचारी सहभागी हुने अपेक्षा गरिएको छ।
लिओनिङ एकेडेमी अफ सोशल साइन्सेसका वरिष्ठ अनुसन्धानकर्ता लु चाओले ग्लोबल टाइम्सलाई भने कि नाटो सदस्यहरू युक्रेन र मध्य पूर्वमा जारी द्वन्द्वबाट दबाब कम गर्न यस क्षेत्रमा समस्या उत्पन्न गर्न चाहन्छन्।
यसले सुझाव दिन्छ कि चीन युक्रेन युद्ध समाप्त होस् भन्ने चाहँदैन, न त हमासबिरूद्ध इजरायलको युद्ध समाप्त होस् भन्ने चाहन्छ, किनकि यी दुई युद्ध थिएटरहरूले अमेरिका र यसका युरोपेली सहयोगीहरूलाई आफ्नो सैन्य र आर्थिक स्रोतहरू खसाल्ने क्रममा कब्जामा राखेका छन्।
युक्रेन युद्ध र मध्यपूर्वको द्वन्द्वले अमेरिका र यसका सहयोगीहरूको हतियार भण्डारमा असर गरेको भए पनि यसले चीनको जनमुक्ति सेनालाई आफ्ना प्रतिद्वन्द्वीहरूमाथि रणनीतिक फाइदा दिने छैन। सिएनएनको रिपोर्ट अनुसार अमेरिका र यसका युरोपेली सहयोगीहरूले हालसालै आफ्ना हतियार भण्डार भर्नका लागि आफ्नो रक्षा औद्योगिक आधार विस्तार गरेका छन्।
युरोप यस सन्दर्भमा चलाख भएको छ। युरोपेली रक्षा औद्योगिक र प्राविधिक आधारको प्रतिस्पर्धात्मकता र तत्परतालाई बढावा दिन, युरोपेली संघले मार्च २०२४ मा एक रक्षा औद्योगिक रणनीति रोल आउट गरेको छ यो रणनीति, रणनीतिक र अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययन केन्द्रका अनुसार यो एउटा छलाङ् हो। महाद्वीप र बाहिरका आफ्नो हितहरूको रक्षाको लागि ूयुद्धको लागि तयार बन्ने इयुको महत्वाकांक्षामा अगाडि बढ्छ।
अमेरिकाको इन्डो प्यासिफिक रणनीति अझ महत्वाकांक्षी छ। ३७० भन्दा बढी जहाज र अमेरिकाभन्दा धेरै मिसाइल र कर्मचारीसहित चीनले विश्वको सबैभन्दा ठूलो नौसेना राख्छ भन्ने तथ्यलाई जोड दिँदै, वाशिंगटन डीसीले चीनको सैन्य प्रतिवाद गर्दै प्रतिकृति कार्यक्रम अनावरण गर्यो । रक्षा समाचार पोर्टल द वार जोनका अनुसार, रेप्लिकेटर कार्यक्रमले विभिन्न आकार र पेलोडका अमेरिकी सेना परिचालन काउन्टर अनक्र्युड एरियल सिस्टम सतह वाहनहरू देख्नेछ।
रणनीतिक मैदानमा, नेटो, अमेरिकाद्वारा इन्डो प्यासिफिक तिर लाग्न थालेको छ। यसले जापान र दक्षिण कोरियासँगको आफ्नो सम्बन्धलाई रणनीतिक साझेदारी ढाँचामा स्तरवृद्धि गरेको छ र जलवायु परिवर्तन, सूचना सञ्चालन र सैन्य खुफिया साझेदारी, साइबर, अन्तरिक्ष, र उदीयमान र महत्वपूर्ण प्रविधिहरू जस्ता क्षेत्रमा टोकियो र सियोलसँग आफ्नो संलग्नता बढाएको छ।
जापान र नेटो तथा दक्षिण कोरिया र ३२ देशको अन्तरसरकारी गठबन्धन बीचको राजनीतिक संलग्नता पनि हालैमा उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ। जुलाई ९ मा, जापानी प्रधानमन्त्रीले फुमियो किशिदा वाशिंगटनमा नाटो शिखर सम्मेलनमा लगातार तेस्रो वर्षको रूपमा भाग लिनेछन्। दक्षिण कोरियाका राष्ट्रपति युन सुक योललाई पनि वासिङ्टनमा हुने नेटो शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन आमन्त्रण गरिएको छ । दक्षिण कोरियाली राष्ट्रपतिले यसअघि सन् २०२२ मा स्पेन र २०२३ मा लिथुआनियामा सम्पन्न दुईवटा नेटो शिखर सम्मेलनमा आफ्नो देशको प्रतिनिधित्व गरिसकेका छन् ।
चीन नाटोसँग दक्षिण कोरियाको बढ्दो संलग्नताबाट धेरै चिन्तित नभए पनि पूर्वी एसियाली देश जापानको बारेमा चिन्तित छ। जापानले आफ्नो सैन्य क्षमता विस्तार र विकास गर्न जारी राखेकोले, अमेरिका र नाटोसँग टोकियोको बढ्दो सहयोगले यस क्षेत्रको शान्तिको लागि विनाशकारी साबित हुन सक्छ, केही चिनियाँ विज्ञहरू भन्छन्।
वास्तवमा, जापान, संयुक्त राज्य अमेरिका र इन्डोप्यासिफिक क्षेत्रमा उनका नजिकका सहयोगीहले बढाएका गतिविधिले चीनको विरुद्धमा बलियो प्रतिरोध सिर्जना गरेको छ, जसले आक्रामक रूपमा दक्षिण र पूर्वी चीन सागर र ताइवान स्ट्रेटको वरिपरि आफ्नो विस्तारवादी डिजाइनलाई धकेलिरहेको छ। नेपाल पाना