काठमाण्डौ, ३ फागुन – मानव अधिकार आयोग र इस्लामावाद सरकारको निष्क्रियताले अब महिलाहरूलाई न्याय खोज्न सडकमा उत्रिन बाध्य बनाएको छ। आन्दोलनरत बलुच महिलाहरूले इस्लामाबादस्थित युरोपेली संघ र नर्वेका दूतावासहरू, नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता मलाला युसुफजाई र जलवायु कार्यकर्ता ग्रेटा थनबर्गलगायत विश्वव्यापी गैरसरकारी संस्थाहरूबाट समर्थन प्राप्त गरेका छन्।
पाकिस्तानमा महिलाहरूले अब बलपूर्वक बेपत्ता र गैरन्यायिक हत्याका बढ्दो घटनाहरू विरुद्धको लडाइमा नेतृत्व लिएका छन्। बलुचिस्तानका सयौं महिलाहरू कडा जाडोमा दुई हजार किलोमिटर पैदल हिँडेर राजधानी इस्लामावादमा विरोध प्रदर्शन गर्न पुगेका थिए। इस्लामावाद सरकारले मानवताविरुद्धको अपराधमा आँखा चिम्लिएपछि पाकिस्तानका अन्य भागका महिलाहरूले पनि विरोध प्रदर्शन गरिरहेका छन्।
पाकिस्तानमा गोप्य रूपमा अपहरण, कैद वा मारिएका व्यक्तिहरूको संख्या पाकिस्तानमा १० हजार ७८ पुगेको छ र यी घटनाहरू मध्ये धेरै जसो बलुचिस्तान र खैबर पख्तुनख्वाका पीडित प्रान्तहरूबाट रिपोर्ट गरिएको छ। खैबर पख्तुनख्वामा ३ हजार ४८५ मामिलाहरूसँग सबैभन्दा धेरै बेपत्ता व्यक्तिहरू रेकर्ड गरिएको छ। बलुचिस्तान २,७५२ केसहरूसँग दोस्रो स्थानमा छ। बलुचिस्तानमा मात्रै बलियो बेपत्ताका घटनाहरू ८ हजारभन्दा बढी छन्।
जबरजस्ती बेपत्ता पारिएका घटनाको छानबिन गर्न गठित बेपत्ता पारिएका छानबिन आयोग (सीआईओईडी) पीडक पत्ता लगाउन र पीडितलाई राहत उपलब्ध गराउने दायित्वमा असफल भएको छ। इन्टरनेशनल कमिसन अफ जुरिस्ट (आईसीजे)ले अहिलेसम्म ‘एउटै अपराधीलाई पनि’ जिम्मेवार ठहराउन असफल भएकोमा आयोगको कडा आलोचना गरेको छ।
गिलगिट-बाल्टिस्तान विरोधहरू: दक्षिण एशियामा भू-अर्थशास्त्र संकटको मामला आईएमएफ अझै पाकिस्तानमा सतर्क छ। आयोग र इस्लामावाद सरकारको निष्क्रियताले अब महिलाहरूलाई न्याय खोज्न सडकमा उत्रिन बाध्य बनाएको छ। प्रदर्शनकारी बलूच महिलाहरूले इस्लामाबादस्थित युरोपेली संघ र नर्वेका दूतावासहरू, नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता मलाला युसुफजाई र जलवायु कार्यकर्ता ग्रेटा थनबर्गलगायत विश्वव्यापी गैरसरकारी संस्थाहरूको समर्थन प्राप्त गरेका छन्।
नर्वेली दूतावासले भन्यो, ‘नर्वे बलुचिस्तानमा कथित मानव संसाधन उल्लङ्घनमा आफ्नो चिन्ता व्यक्त गर्दै इस्लामाबादमा प्रदर्शनको रिपोर्ट ह्यान्डलिङमा चिन्तित छ। अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र शान्तिपूर्ण विरोधको अधिकारको सम्मान गर्न महत्त्वपूर्ण छ।’
इस्लामावाद सरकारले कुनै कारबाही गरेन, र यसले केही गर्ने मनसाय पनि राखेको छैन महिलाहरूले पनि विरोध गरिरहेका छन्। ‘दुर्भाग्यवश, समस्याप्रति पाकिस्तानी सरकारको प्रतिक्रियालाई उपेक्षा, उदासीनता र अवहेलनाले पनि चित्रण गरेको छ,’ सार्वजनिक नीति अनुसन्धानकर्ता समन्द मुहम्मद शाहीले भने। बरु, प्रदर्शनकारीहरू पुलिस कुटपिट, गिरफ्तारी र देश निकालाको अधीनमा छन्। पाकिस्तानका कार्यवाहक प्रधानमन्त्री अनवर उल हक कक्कडले पनि जबर्जस्ती बेपत्ताको समस्यालाई स्वीकार गर्न अस्वीकार गरे।
एम्नेस्टी इन्टरनेशनलले पाकिस्तान सरकारले बलूच प्रदर्शनकारीहरू विरुद्ध गलत सूचना प्रयोग गरेको र उनीहरूलाई डराएको र उनीहरूलाई गिरफ्तार गरेको बताएको छ। एम्नेस्टी इन्टरनेशनलका कार्यक्रम निर्देशक क्यारोलिन हर्नले भने कि पाकिस्तान सरकार उत्पीडन युक्तिहरूको लागि ‘लज्जित’ हुनुपर्छ। ‘विगत एक महिनादेखि कडा चिसोमा शिविरमा बसेका शान्तिपूर्ण प्रदर्शनकारीहरूको दुर्दशा र मागहरूप्रति अधिकारीहरू निर्दयी रूपमा उदासीन छन्,’ उनले भनिन्।
इस्लामावाद सरकारले कुनै कदम चाल्दैन भन्ने थाहा पाएर बलुच महिलाहरूले आन्दोलन गरिरहेका छन्। पेशाले चिकित्सा व्यवसायी महराङ बलोच नाम गरेका यस्तै एक प्रदर्शनकारीले भने, ‘हामीले विगतका वर्षहरूमा यति धेरै देख्यौं कि हामीलाई राज्यलाई पटक्कै विश्वास छैन। तैपनि, हामी यहाँ छौं, हाम्रो आवाज उठाउन, हाम्रो विरोध दर्ता गर्न र हामी अधिकारीहरूले हाम्रो बेपत्ता फिर्ता गरून् भन्ने चाहन्छौं।’ नेपालपाना