काठमाण्डौ, २५ भाद्र – उत्तर कोरिया चीनको कट्टर सहयोगी मध्ये एक हो। चीन-उत्तर कोरिया सम्झौताले विश्वव्यापी असर पार्छ र दुईबीचको दरारको कुनै पनि समाचारलाई सावधानीपूर्वक विश्लेषण गर्नुपर्छ भन्ने कुरा प्रायः महसुस हुँदैन। यस्तै एउटा उदाहरण हालै उत्तर कोरियाले चीनको विरोध गर्ने अडान लिएको छ । यो विकास तब भयो जब चीनले उत्तर कोरियासँगको आफ्नो सीमा नजिकै दूरसञ्चार सुविधाहरू स्थापना गर्ने योजना घोषणा गर्यो।
साउथ चाइना मर्निङ पोस्ट (एससीएमपी) ले यो कथा तोड्यो जब यसले उत्तर कोरियाबाट अन्तर्राष्ट्रिय फ्रिक्वेन्सी व्यवस्थापन संस्थालाई हालैको इमेलले बेइजिङसँग प्योङयाङको असन्तुष्टि देखाएको खुलासा गरेको थियो। यो सम्भवतः ती दुर्लभ अवसरहरू मध्ये एक हो जब उत्तर कोरिया र चीन बीचको भिन्नता सार्वजनिक डोमेनमा बाहिर छ। अन्यथा, दुई एक धेरै घनिष्ठ सम्बन्ध साझा गर्दछ जुन समयको परीक्षा खडा भएको छ।
इमेलले कथित रूपमा देखाउँदछ कि उत्तर कोरियाले दूरसञ्चार सुविधा स्थापनाका लागि चीनसँग पहिले नै परामर्श नगरेकोमा गुनासो गरेको छ। जबकि दुबै देश एकदमै नजिक छन्, पछिल्लो उदाहरण उनीहरूलाई द्विपक्षीय सञ्चारमा समस्या भइरहेको संकेत हुन सक्छ। एफएम रेडियो प्रसारण जस्ता गतिविधिहरूको लागि सीमामा १९१ सुविधाहरू स्थापना गर्ने चीनको योजना जुन २०२४ मा जेनेभामा आधारित अन्तर्राष्ट्रिय दूरसञ्चार संघ (ITU) ले सदस्य देशहरूमा स्थलीय नेटवर्कहरू सम्बन्धी सार्वजनिक जानकारी उपलब्ध गराएपछि स्पष्ट भयो। उत्तर कोरियाले केही प्रस्तावित चिनियाँ रेडियो स्टेशनहरू देशको ‘सीमा क्षेत्रमा अवस्थित’ रहेको बताएको छ र आईटीयूलाई २४ जुलाईको इमेलमा ‘ती एफएम स्टेशनहरूको दर्तामा आपत्ति’ व्यक्त गरेको छ। मेलले दावी गरेको छ कि १९१ स्टेशनहरू मध्ये, उत्तर-पूर्वी चीनको सीमावर्ती सहर डान्डोङमा रहेका १७ स्टेशनहरूले “गम्भीर हस्तक्षेप’ निम्त्याउन सक्छ।
उत्तर कोरियाले आफ्नो इमेलमा दाबी गरेको छ कि चीनले “कहिल्यै अग्रिम समन्वयको लागि अनुरोध गरेको छैन” र यो कदमले आईटीयू दिशानिर्देशका साथै १९८१ मा हस्ताक्षर गरिएको द्विपक्षीय सम्झौताको ‘उल्लंघन’ हुनेछ। क्षेत्रीय मामिलाका विशेषज्ञ अत्सुहितो इसोजाकीले एससीएमपीलाई भने, ‘चीन र उत्तर कोरियाबीचको टकरावको खुलासा हुनु दुर्लभ घटना हो’ । उनले थपे कि प्योङयाङको आधिकारिक अखबारले रिपोर्टिङ ढाँचामा सम्बन्ध बिग्रने सम्भावित संकेतहरू पनि देखियो। जापानको केइओ युनिभर्सिटीका प्रोफेसरले भने कि रोडोङ सिनमुनले धेरै महिनादेखि चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ वा द्विपक्षीय सम्बन्धको ७५औँ वार्षिकोत्सवको उल्लेख गरेनन्। उनले थपे कि सम्बन्धको स्थिति सामान्य जस्तो देखिदैन।
२०२४ ले उत्तर कोरियाको लामो समयको आर्थिक हितकर्ताको रूपमा चीनसँग द्विपक्षीय सम्बन्ध स्थापनाको ७५औं वार्षिकोत्सव मनाउँछ। यद्यपि, हालसालै, प्योङयाङले मस्कोसँग विशेष गरी रक्षा क्षेत्रमा नजिकको सम्बन्ध खोजेको छ। यस निकटताको सबैभन्दा भर्खरको उदाहरण उत्तर कोरियाली नेता किम जोङ-उन र रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन बीचको रणनीतिक साझेदारी सन्धिमा हस्ताक्षरबाट आउँछ। यो सन्धिलाई चीनले नकारात्मक रुपमा लिएको छ । युक्रेनमा रुसको युद्धका कारण यो रक्षा सम्झौता आवश्यक भएको थियो। उत्तर कोरियाद्वारा रुसलाई हतियार र गोलाबारुदको आपूर्तिले रक्षा सम्झौताको वास्तविक हस्ताक्षर अघि नै गरेको छ।
अमेरिकी गुप्तचरका अनुसार, प्योङयाङले सेप्टेम्बर २०२२ मा रुसलाई तोपखाना बेच्न थालेको थियो। अगस्टमा अमेरिकाले रुस र उत्तर कोरिया हतियार सम्झौताको वार्ताको प्रक्रियामा रहेको चेतावनी दिएको थियो। स्मरण रहोस् युक्रेनमा युद्ध सन् २०२२ को फेब्रुअरीमा सुरु भएको थियो। त्यसपछि अमेरिकाले उत्तर कोरियाले रुसलाई १ हजारभन्दा बढी हतियार पठाएको दाबी गरेको थियो । मार्च २०२३ सम्म उत्तर कोरियाले कथित रूपमा ७,००० कन्टेनर हतियारहरू रूसलाई पठाएको थियो । जसले युक्रेनको युद्धमा मस्कोको हतियार भण्डारलाई बढावा दियो। नेपाल पाना