काठमाण्डौ, ३० असार – काठमाडौँ महानगरपालिकाले चालु आर्थिक बर्षमा गएको ५ वर्षको तुलनामा सबैभन्दा उच्च अङ्कमा खर्च गरेको छ।
महानगरका प्रवक्ता नविन मानन्धरले बिज्ञप्ति जारी गर्दै आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा विनियोजित २४ अर्ब मध्ये १२ अर्ब भन्दा बढी अर्थात् ५१.०४ प्रतिशत खर्च भएको जानकारी दिए। यो पछिल्लो पाँच वर्षको अवधिमा भएको खर्चको दरमध्ये सबैभन्दा उच्च हो।
यसरी खर्च हुनुमा नीति र योजनावद्ध कार्यक्रम कार्यान्वयन गरिएकाले हो। ‘योजना र कार्यक्रमलाई प्राथमिकीकरण गरिएका कारण पनि प्रगति हासिल गर्न सहज भयो,’ उनले भने।
आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा भएको कुल खर्च रकम आर्थिक वर्ष २०७६/७७ का लागि विनियोजित सिङ्गो बजेट बराबर हो । यसको अघिल्लो वर्ष आ। व। २०७५र७६ मा ५३ प्रतिशत खर्च भएको थियो। त्यसपछि आर्थिक बर्ष २०७६/७७ मा ५० प्रतिशत खर्च भएको थियो। त्यसपछि वर्षहरुमा खर्च गर्ने दर क्रमशः घट्दै गएको थियो।
खर्च अङ्क घट्दै बढ्दै गएको अवस्थाको विश्लेषण गर्दै प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत प्रदीप परियार भन्छन्, ‘महानगरपालिकामा पूँजीगत खर्च वृद्धि र बेरुजु न्यूनीकरण हुनुमा योजनावद्ध कार्यक्रम सञ्चालन तथा व्यवस्थापन, कार्य वातावरणमा सहजीकरण, समग्र कर्मचारीको खर्च गर्ने क्षमतामा तुलनात्मक रुपमा अभिवृद्धि, सामूहिक प्रयास (टिम स्पिरिट) लगायतका प्रयास हुन्।’ प्रगति हासिल हुनुका कारणसँगै आगामी कार्यक्रमका बारेमा परियार भन्छन्, ‘गत आर्थिक वर्षको बृहत समीक्षा, यथार्थपरक बजेट तर्जुमा, वार्षिक कार्ययोजना र अनुगमन योजना तर्जुमा र सोको प्रभावकारी कार्यान्वयन, पहिलो प्राथमिकता प्राप्त योजनाको कार्यान्वयनमा विशेष जोड, नियमित अनुगमन, समीक्षा, मूल्याङ्कन गर्दै पहिचान भएका कमजोरीहरुलाई सुधार गर्दै प्राप्त सिकाईहरुलाई संस्थागत गरिनेछ । बजेट तथा कार्यक्रम कार्यान्वयनलाई प्रभावकारी रुपमा सञ्चालन गरिनेछ ।’
महानगरपालिकाले आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा २४ अर्ब बजेट विनियोजन गरेको थियो। यसका लागि सबैभन्दा बढी आन्तरिक स्रोतबाट ८२ प्रतिशत, तीनै तहको राजस्व बाँडफाँडबाट ९ प्रतिशत, समानीकरण अनुदानबाट ३ प्रतिशत र सशर्त अनुदानबाट ६ प्रतिशत व्यहोर्ने अनुमान गरिएको थियो।
चालू आर्थिक वर्षमा २०८१ असार २४ गते सम्ममा करिब १० अर्ब आन्तरिक आय सङ्कलन भएको छ। यस अर्थमा २०८०र८१ मा भएको खर्च सङ्कलित आन्तरिक आयको तुलनामा १२० प्रतिशत हो।
चालू, पूँजीगत र वित्तीय खर्चको अवस्था
पाँच वर्ष अघि २०७६र७७ मा ७७ प्रतिशत चालू खर्च भएकोमा हाल आर्थिक वर्ष ०८०/८१ मा यो दर ६४ प्रतिशतमा सिमित भएको छ। यस्तै आर्थिक वर्ष २०७७र७८ मा २१ प्रतिशत, २०७८र७९ मा २९ प्रतिशत र २०७९र८० मा २६ प्रतिशत रहेको पूँजीगत खर्चमा उत्साहजनक वृध्दि भएर ४२ प्रतिशत पुगेको छ।
अर्कोतर्फ २०७७/७८ मा २३ प्रतिशत वित्तीय खर्च भएकोमा हाल शतप्रतिशत पुगेको छ। यसबाट महानगरपालिकाको २०८०/८१ को खर्च बढ्नुमा पूँजीगत खर्च र वित्तीय खर्चको योगदान रहेको पुष्टि हुन्छ।
बेरुजु संपरीक्षण
आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा १ अर्ब १० करोड बेरुजु रहेकोमा २०७४र७५ मा ६९ प्रतिशतले कमी आएर ३४ करोड मात्र बेरुजु रहेको थियो। तत्पश्चात २०७५/७६ मा अघिल्लो वर्षको तुलनामा ३२० प्रतिशतले वृद्धि भएको बेरुजु आर्थिक वर्ष २०७८र७९ को तुलनामा २०७९/८० मा ६१ प्रतिशतले कमी भई २६ करोड मात्र कायम रहेको छ। नेपाल पाना